Helal belgesi, son zamanlarda çok fazla soru aldığımız bir konu. bu yazımızda; helal, helal ürün ve helal gıda kavramları ile bu ürünlerin belgelendirilmesi hakkındaki süreçleri anlatmaya çalışacağız.
İçindekiler
Helal Nedir?
İslam dinine göre helal, Allah tarafından yapılması, kullanılması yasaklanmamış demektir. Başka bir ifadeyle insanoğlunun kendine ve başkalarına zarar vermeyen şeyleri yapabilme durumudur. Yasaklanmamış, menedilmemiş demektir. Bu durumun tersi ise haram olarak adlandırılmaktadır.
Helal Ürün Nedir?
İnsanlar tarafından kullanılmasında dinen yasak olmayan tüm ürünler, helal ürün olarak kategorize edilebilir. Helal ürün; temiz ve güvenilir ürün demektir.
Helal ürün, hammadde aşamasından tüketime hazır hale gelinceye kadar tüm aşamalarda, İslami esaslara uygun olarak üretilen ürün demektir. Özetle İslam kuralları gereği yasaklanmamış ürünler Helal olarak nitelendirilmektedir. Helal ürün kavramı sadece gıda ürünleri (yiyecek, içecek) ile ilgili değildir. Başta kozmetik ve ilaç gibi ürünler ile tekstil, bankacılık, finans, enerji, taşımacılık ve turizm hizmetlerinde de helal ürün kavramı karşımıza çıkmaktadır.
Helal Gıda Nedir?
Helal gıda ise yenilmesinde veya içilmesinde bir engel olmayan ürünlerdir. Bu ürünlerin gerek kesilmesinde gerekse üretilmesinde İslami kurallara uyulmaktadır. İslam dinine göre inek, koyun, deve, keçi, süt, bal , balık, sarhoş etmeyen bitkiler, meyveler, sebzeler, baklagiller, buğday, arpa gibi yiyecekler helal gıda olarak adlandırılmaktadır.
Ayrıca İslam’a uygun şekilde kesilen sığır, koyun, keçi, deve, geyik, tavuk, ördek gibi hayvanların ve av kuşlarının etleri de helal sayılmaktadır. Bir et ürünün helal sayılabilmesi için kesim işleminin Müslüman biri tarafından Allah’ın adı ile yapılması gerekmektedir.
Helal Belgelendirme Nedir?
Dünya genelinde yaklaşık 2 milyar Müslüman nüfusun helal ürün ve hizmetlere olan talebi zaman içinde sürekli artmaktadır. Bu talep beraberinde ürün ve hizmetlerin belgelendirmesine ilişkin beklenti ve gerekliliği de artırmaktadır.
“State of the Global Islamic Economy” tarafından yayınlanan 2020-2021 raporuna göre Müslümanların 2019’da gıda, ilaç, kozmetik, moda, seyahat ve medya/rekreasyon sektörlerinde Helal tüketim doğrultusunda 2,02 trilyon dolar harcadığını tahmin edilmektedir. Bu harcamanın, 2018’e göre yıllık %3,2’lik bir artış gösterdiği gözlemlenmektedir. (Rapor için: https://www.salaamgateway.com/specialcoverage/SGIE20-21 )
Artan talep ve hızla büyüyen helal ürün sektörüne rağmen ürün ve hizmetlerin helal kapsamında belgelendirilmesi ile ilgili İslam ülkeleri genelinde tek ve ortak bir yapı maalesef tesis edilememiştir. Gerek coğrafi farklılıklar gerekse mezhepsel ayrılıklar konunun tüm Müslümanlar için standart bir şekilde ele alınmasını engellemiştir.
Lokal olarak pek çok dernek, tarikat ve/veya cemaatin kendi uygulamalarını yaptığı izlenmektedir. Tüm bu çok başlılığın içinde İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) çatısı altında yer alan İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) (Bknz.: https://www.smiic.org/en )bahse konu standardın oluşturulmasına yönelik düzenleme yapabilecek en geniş kapsamlı forum olarak değerlendirilmektedir. Merkezi Malezya’da bulunan International Halal Integrity Alliance – IHI (Uluslararası Helal Birliği) (Bknz.: http://www.ihialliance.org/ )ise üye kuruluş sayısı ve uygulamaları ile öne çıkan diğer bir kurum olarak karşımıza çıkmaktadır.
Türkiye’de Helal Belgelendirme
2018 yılında Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulan Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) ülkemiz sınırları içinde helal akreditasyon hizmeti sunma yetkisine haiz tek kurumdur. Kurumun görevleri;
- Helal uygunluk değerlendirme kuruluşlarını akredite etmek,
- Bu kuruluşların ulusal veya uluslararası standartlara göre faaliyette bulunmalarını sağlamak,
- Bu kuruluşlar tarafından düzenlenen belgelerin ulusal ve uluslararası alanda kabulünü temin etmek şeklinde özetlenebilir.
Daha önce Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ile temsil edildiğimiz SMIIC nezdinde de ülkemizi HAK temsil etmektedir. HAK’ın kuruluşu ülke genelindeki birbirinden bağımsız helal uygulamalarının entegrasyonu ve standardizasyonu anlamında büyük önem taşmaktadır. Yazımızın hazırlandığı tarih itibarıyla HAK tarafından akredite edilmiş kurum sayısı 7’dir. Bu sayının artması ile birlikte başta gıda sektöründe helal uygulamalarının etkinlik kazanacağı değerlendirilmektedir. (Bknz.: https://www.hak.gov.tr/helal-akreditasyon/helal-akredite-kurulus-arama )
Helal Belgelendirme Şartları Nelerdir?
Ürün veya hizmetinin Helal şartlarını karşıladığını belgelendirmek isteyen kurum veya kuruluşlar TS OIC/SMIIC 1 ve TS 13571 standartlarına uygun bir üretim veya hizmet sistemi tesis etmek zorundadır. En geniş anlamda bir ürünün Helal olarak belgelendirilebilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekmektedir:
- Domuzdan üretilmiş katkı ve gıda maddeleri kullanmıyor olmak,
- Kan ve kandan üretilmiş mamul ve yarı mamuller kullanmamak,
- Kullanımı yasaklanmış malzemeleri üretim aşamalarında kullanmamak,
- Hijyenik üretim şartlarına tam olarak uymak,
- Gıda üretimine dair yasal izinlerinin bulunuyor olması,
- Helal gıda analizlerinde sorun teşkil eden ürünler bulunmaması.
Kimler Helal Belgesi Alabilir?
Gıda üreticisi, toptancısı, satıcısı, nakliyecisi, depolayıcısı, gıda ile temas eden ambalaj ve çatal, kaşık, bardak vb. üreticileri, kozmetik ürün üreticileri, ağız bakım ve saç bakım üreticileri, oteller, tatil köyleri, restoranlar vb gibi her türlü gıda veya hizmet üreticisi uygun şartları sağlaması durumunda Helal belgesi alabilir.
Helal Belgesi Faydaları Nelerdir?
Tüketim sektörünün tüm paydaşları için Helal standartlarına uygun üretim yapmanın ve bu belgeye sahip olmanın bir çok avantajı vardır. Bunlardan bazılarını şu şekilde özetleyebiliriz:
- Üretici ve tüketici arasında bir güven bağı oluşmasını sağlar.
- Üreticilerin daha kaliteli ve güvenli üretim yapmalarını sağlar.
- Üretici için, ürünlerini küresel “helal gıda” pazarına arz etme fırsatı sunar.
- Üreticinin rekabet gücünü korumasına olanak verir.
Helal Belgesi Nasıl Alınır?
Belgelendirme süreçleri ile ilgili olarak tüm sorularınızı cevaplamak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Başvuru aşamasında belgenin alınmasına kadar tüm süreci sizin için organize ediyoruz…
